روش شناسی قرآن پژوهی در اقتصاد اسلامی (مطالعه موردی، نقش دولت در اقتصاد)

چکیده این پایان‏نامه دارای دو بخش است: روش‏شناسی قرآن‏پژوهی در اقتصاد اسلامی و مطالعه موردی نقش دولت در اقتصاد. در بحث روش‏شناسی می‏گوییم: اقتصاد اسلامی، مصداقی از علم دینی است و نقل و عقلِ ناب (پیراسته از وهم و خیال و هواهای نفسانی)، منابع معرفتی اصلی علم دینی هستند و هر چیزی را که نقل و عقلِ ناب کشف کنند، کاشف از قول و فعل خداوند بوده و می‏توان علم دینی نامید. با توجه به تعریف مذکور، اقتصاد اسلامی می‏تواند علم باشد اگر در تحقق آن از دو منبع معرفتی مذکور استفاده شود. در ورود به قرآن باید شاکله اقتصاد اسلامی مشخص شود. می‏توان گفت که نظام اقتصاد اسلامی چهار بخش است: فردی، خانوادگی، ملّی و بین‏المللی. در استفاده از قرآن باید به تمام این بخش‏ها بپردازیم و نحوه تعامل آنان را با یکدیگر مورد بررسی قرار دهیم. همچنین باید مبانی غایی و فاعلی موضوع را از دیدگاه قرآن بررسی نموده و نتیجه حاصل را در بررسی موضوعات، دخیل نماییم. بعد از تبیین مبانی فاعلی و غایی، باید خود موضوع را در قرآن بررسی کنیم. در این مرحله باید به برداشت نظام‏مند و اصولی از آیات قرآن دقت نماییم. در مطالعه موردی طبق آیات قرآن در تعریف حکومت، می‏گوییم: حکومت در اسلام به معنای ولایت الهی در اداره جامعه طبق شریعت، به منظور ایجاد شرایط تکامل انسان است. در ادامه با بررسی مبانی فاعلی و غایی انسان و حکومت در قرآن، می‏گوییم: با برقراری عدالت اجتماعی در سطح اجتماع، شرایط جامعه انسانی برای حرکت به سمت تکامل انسان تحقق می‏یابد. با توجه به تعریف عدالت اجتماعی و معنای حکومت و آیات دیگر قرآن، حکومت اولا نقش نظارتی برای تحقق عدالت اجتماعی دارد و حق انجام فعالیت اقتصادی را ندارد؛ ثانیا اگر عدالت اجتماعی محقق نشد، برای تحقق آن می‏تواند وارد فعالیت اقتصادی شود و نباید فعالیتش برای کسب سود باشد. کلمات کلیدی: اقتصاد اسلامی، علم دینی، قرآن پژوهی در اقتصاد اسلامی، حکومت در اقتصاد.